ដោយ ៖ ម៉ែវ សាធី
ថ្ងៃទី 03-05-2011 ម៉ោង 11:34:03
ក្រុម អ្នកវិភាគស្ដីអំពីហេតុអ្វីអង់គ្លេស បារាំង បែរជាដឹកនាំក្នុងសង្គ្រាមលីប៊ី ជាមួយនឹងថាតើអាមេរិក អង់គ្លេស អ៊ីស្រាអែល ជាអ្នកបញ្ជាពីក្រោយក្រុមបះបោរលីប៊ីដែរ ឬទេនោះ កំពុងស្ថិតក្នុងភាពស្រពេចស្រពិលចំពោះសង្គ្រាមនេះ។ សង្គ្រាមលីប៊ីគឺដើម្បីយកធនធានធម្មជាតិដែលមានតម្លៃនៅទីនោះ ហើយរុញច្រានចិនឱ្យចេញពីតំបន់អាហ្វ្រិកខាងជើងនេះ។
ហេតុអ្វីបែរជាសង្គ្រាមកើតឡើងនៅលីប៊ី ?
ជា ការពិតណាស់ រឿងនោះអាចបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ ប្រសិនបើគេបានអាននូវឯកសារយុទ្ធសាស្ដ្រយោធារបស់ទីបញ្ជាការ ទ្វីបអាហ្វ្រិករបស់អាមេរិក អាហ្វ្រិកខម។ ពេលដែលអាមេរិកបង្កើតអាហ្វ្រិកខម នៅឆ្នាំ២០០៧ មាន៤៩ប្រទេសនៅទ្វីបអាហ្វ្រិកចុះហត្ថលេខាលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញយោធា របស់អាមេរិក សម្រាប់ទ្វីបអាហ្វ្រិក ប៉ុន្ដែមានប្រទេសតែមួយគត់ គឺលីប៊ីដែលបានបដិសេធមិនចុះហត្ថលេខាលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញយោធានោះ ។ សកម្មភាពរបស់មេដឹកនាំលីប៊ីហ្គាដាហ្វី ប្រាកដជាមិនអាចលុបចេញពីបញ្ជី និងមូលហេតុបណ្ដាលឱ្យមានសង្គ្រាមនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ប៉ុន្ដែហេតុអ្វីបានជាណាតូមានវត្ដមាននៅទីនោះ ? បណ្ឌិត ផាវក្រេត រ៉ូប៊ឺត អតីតមន្ដ្រីជាន់ខ្ពស់ក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល រីហ្កាន ចាត់ទុកថា ទាំងនោះនៅតែជាសំណួរធ្វើឱ្យមនុស្សជាច្រើនខ្វល់ខ្វាយ ដោយសារតែស្ថានភាពនៅលីប៊ីខុសពីស្ថានភាពនានាក្នុងការក្រោកឡើង បះបោរក្នុងពិភពអារ៉ាប់។
ត្រូវ បង្កើតឡើងក្រោមរដ្ឋកាលអតីតប្រធានាធិបតី ប៊ូស អាហ្វ្រិកខម ជាការប្រមូលផ្ដុំនៃគម្រោងដើម្បីសតវត្សមួយថ្មីរបស់អាមេរិក PNAC ធំ ជាង និងខ្លាំងជាង។ គោលដៅសំខាន់ក្នុងយុទ្ធសាស្ដ្រយោធារបស់អាហ្វ្រិកខម ដើម្បីប្រឈមមុខនឹងឥទ្ធិពលដែលកាន់តែខ្លាំងឡើងពីមួយថ្ងៃទៅមួយ ថ្ងៃរបស់ចិននៅទ្វីបអាហ្វ្រិកទាំងមូល។ ការស្រាវជ្រាវមួយរបស់អាហ្វ្រិកខម បានបង្ហាញថា ចិនទីបំផុតក៏ត្រូវបញ្ជូនកម្លាំងទាហានទៅកាន់ទ្វីបអាហ្វ្រិក ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួននៅក្នុងទ្វីបនេះ។ តាមរបាយការណ៍ស្រាវជ្រាវបានបង្ហាញថា “ពេលនេះចិនកំពុងតែឈានដល់ដំណាក់កាលអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចទាមទារនូវ ប្រភពផ្ដល់ធនធានមិនចេះរីងស្ងួតពីទ្វីបអាហ្វ្រិក ហើយពេលនេះកំពុងតែវិវត្ដន៍ទៅមុខ អាចបង្កឱ្យមានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងនៅគ្រប់ទិសទីជុំវិញពិភពលោក ។ ការព្យាករណ៍របស់ប្រវត្ដិសាស្ដ្របានបញ្ជាក់ថា ភាពមិនទុកចិត្ដគ្នា និងមិនប្រាកដប្រជាមិនអាចបញ្ចៀសបាននូវការបញ្ជូនទាហានរំដោះ ប្រជាជនចិន PLA ទៅកាន់ទ្វីបអាហ្វ្រិកមួយចំនួនធំ”។
ក្នុង ពេលនោះ តួលេខរបស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មចិនបង្ហាញឱ្យឃើញថា កិច្ចព្រមព្រៀងសេដ្ឋកិច្ចនាពេលបច្ចុប្បន្ន របស់ទីក្រុងប៉េកាំងជាមួយប្រទេសនៅទ្វីបអាហ្វ្រិក ពិសេស គឺលីប៊ីមានយ៉ាងតិច៥០គម្រោងធំៗ ជាមួយនឹងទឹកប្រាក់វិនិយោគរហូតដល់១៨ពាន់លានដុល្លារ។ ក្រៅពីការវិនិយោគដ៏ធំធេងរបស់ចិននៅលីប៊ី ប្រទេសនេះក៏បានបញ្ចប់នូវគម្រោងបញ្ជូនទឹកសម្រាប់ដំណាំកសិកម្ម ដែលចំណាយប្រាក់ច្រើននិងទំនើបបំផុតក្នុងប្រវត្ដិសាស្ដ្រពិភពលោក គឺគម្រោងជីកទន្លេនៅលីប៊ី ដែលមានឈ្មោះថា Great Man Made River ។ គម្រោងទាំងនោះមានរយៈពេល៣០ឆ្នាំ ហើយទើបតែបញ្ចប់នៅចុងឆ្នាំ២០១០។ គម្រោងទាំងនោះនឹងផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ពីសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងខ្លាំងលើវិ ស័យកសិកម្ម ដល់ប្រទេសលីប៊ី។ ទាំងនោះមានន័យថា លីប៊ីនឹងក្លាយជាដៃគូប្រកួតប្រជែងយ៉ាងខ្លាំងជាមួយទីផ្សារ កសិកម្មពីរនៅជិតខាង គឺអ៊ីស្រាអែលនិងអេហ្ស៊ីប។ គម្រោងទាំងនោះអាចប្រែក្លាយលីប៊ីទៅជាប្រទេសលេចធ្លោជាងគេ បំផុតក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិក។
ជាមួយ តម្លៃស្បៀងអាហារពិភពលោកកើនខ្ពស់ ហើយលីប៊ីរក្សារូបិយប័ណ្ណរបស់ខ្លួននឹងនរជាមួយនឹងការផ្គត់ ផ្គង់ថាមពលស្បៀងអាហារក្នុងប្រទេសនូវតម្លៃទាប ធ្វើឱ្យលីប៊ីមិនមានផលប៉ះពាល់អ្វីដល់វិបត្ដិសេដ្ឋកិច្ចឬក៏ ដើរតួនាទី អ្វីសំខាន់ដល់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកឡើយ។
ការប្រែប្រួលផ្នែកនយោបាយនៅលីប៊ី បានធ្វើឱ្យចិនបាត់បង់កិច្ចព្រមព្រៀង និងថយចុះរហូតដល់៤៥,៣ភាគរយប្រាក់ចំណូលក៏ថយចុះ១៣,៩ភាគរយផងដែរ។ នៅប្រទេសអាល់ហ្សេរី ពាណិជ្ជកម្មរបស់ចិនក៏ថយចុះ៩៧,១ភាគរយផងដែរ។
ជា ការពិតណាស់ គោលដៅយោធារបស់អាហ្វ្រិកខម គឺដើម្បីកាត់បន្ថយផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិននៅក្នុងទ្វីបអា ហ្វ្រិក ដែលកំពុងតែរីកចម្រើនយ៉ាងល្អនោះ។
សង្គ្រាមត្រជាក់ថ្មីកំពុងកើតឡើង
តាម ការពិត អ្វីដែលយើងបានឃើញនៅលីប៊ី ការចាប់ផ្ដើមនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ថ្មីរវាងបណ្ដាប្រទេសលោកខាងលិច អាមេរិក អឺរ៉ុប និងប្រទេសចិន។ សង្គ្រាមត្រជាក់ថ្មីនេះស្រដៀងគ្នាក្នុងសង្គ្រាមត្រជាក់រវាង អាមេរិក និងអតីតសហភាពសូវៀតនៅចុងសតវត្សទី២០។ សង្គ្រាមត្រជាក់នោះនឹងកើតឡើងនៅទ្វីបអាហ្វ្រិក អាមេរិកខាងត្បូង និងអាស៊ី ភាគកណ្ដាល ក៏ដូចជាចំណុចក្ដៅឧបទ្វីបកូរ៉េ មជ្ឈិមបូព៌ាជាដើម។
ស ង្គ្រាមត្រជាក់ថ្មីនេះមានទំហំធំធេង ពិបាកវាស់ស្មានជាងសង្គ្រាមត្រជាក់ពេលកន្លងមកទៅទៀត ដោយសារតែវាផ្ដោតទៅលើប្រភពធនធានធម្មជាតិ។ ការដណ្ដើមសិទ្ធិគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិជាប្រភពបណ្ដាលឱ្យមានស ង្គ្រាម ការប៉ះទង្គិចគ្នាកើតឡើង។
ពេលណាសង្គ្រាមនឹងត្រូវបញ្ចប់ ?
មនុស្សជាច្រើនចាត់ទុកថា ក្រុមអ្នកស៊ើបអង្កេតលោកខាងលិច និងពលរដ្ឋដែលតាមដានបណ្ដាញផ្សព្វផ្សាយព័ត៌ - មាន នានារបស់លោកខាងលិចកំពុងតែមានជំងឺ “ភ្លេចប្រវត្ដិសាស្ដ្រ” ដូចជាពលរដ្ឋអាមេរិក ខួរក្បាលរបស់ពួកគេ ផ្ដោតទៅលើតែកម្មវិធីសប្បាយៗតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្ដែមេរៀននៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន និងអ៊ីរ៉ាក់នៅមិនទាន់ងាកទៅរកសភាពដើមវិញនៅឡើយ។
ប៉ុន្ដែ ពេលវេលានឹងធ្វើឱ្យពលរដ្ឋអាមេរិក និងអឺរ៉ុបទទួលបាននូវបទពិសោធន៍ជាច្រើនក្នុងប្រវត្ដិសាស្ដ្រ ពិភពលោកស្ដីពីមហិច្ឆតាធ្វើសង្គ្រាម និងលទ្ធផលទទួលបាននោះ។
តាម អ្នកឯកទេសវិភាគនយោបាយបានបង្ហាញថា ដើម្បីកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលរបស់ចិន លោកខាងលិចចាំបាច់ត្រូវតែធ្វើដូច្នេះ គឺត្រូវកាត់ផ្ដាច់ត្រួតសេដ្ឋកិច្ច ដែលកំពុងរីកដុះដាលនៅតំបន់នានាពិសេសទ្វីបអាហ្វ្រិកតែម្ដង។
ដូចក្រុមឯកទេសសេដ្ឋកិច្ច IMF បាន បញ្ជាក់ថា នៅឆ្នាំ២០១៦ សេដ្ឋកិច្ចចិននឹងឈានមុខលើសេដ្ឋកិច្ចអាមេរិកតាមរយៈទីផ្សារ ប្រើប្រាស់ និងផលិតផលក្នុងស្រុករបស់ចិនកើនខ្ពស់៕
No comments:
Post a Comment